Kolor czarny i jego znaczenie

Czarny kolor ma tysiące znaczeń, często sprzecznych ze sobą w zakresie symboliki. Może się łączyć z praktycznie każdą inną barwą, dobrze z nią współgrając, przez co jest uznawany za klasyczny (pasujący do każdej epoki). Obecnie uznawany jest za doskonałe połączenie tradycji z nowoczesnością. 

Kolor czarny znaczenie i symbolika

W kulturze europejskiej i amerykańskiej czarny ma wysoce negatywną opinię. W Europie powszechnie uważa się go za kolor śmierci i żałoby – nie bez przyczyny, gdyż czarna śmierć wywołana przez dżumę zdziesiątkowała 30-60% ludności XIV-wiecznej Europy. Chwile szczególnie ciężkich momentów dla ludzkości zwiemy czarnymi dniami i wspominamy je, jako ostrzeżenie przed złem, jakie zostało wtedy wywołane. 

Ten kolor najczęściej kojarzymy z pechem wywołanym przez przebiegającego przez naszą drogę czarnego kota. Niektórzy uważają, że przywiązanie czarnej nici do kości i zawieszenie jej u sąsiada, przyciągnie do jego gospodarstwa nieszczęścia, a nawet spowoduje chorobę u zwierząt i ludzi. Wszystko, co złe najlepiej robi się w nocy, gdzie ukryci przed blaskiem dnia przestępcy, mogą czynić szemrane interesy.

Strach przed ciemnością i kryjącymi się w niej potworami również jest przypisywany czarnemu, który zyskuje w tym przypadku dodatkowy mroczny przekaz. Człowiek owładnięty gniewem i nienawiścią budzi swoje cienie i demony, które – a jakże – mają czarny kolor. Przesądy związane z mrokiem ściśle współpracują z czarnym kolorem, dlatego wiedźmy (i wiele innych złych postaci) ukazywano ubrane w tę barwę, a piraci ze swoją czarną flagą, byli postrachem na morzach. 

W chrześcijaństwie czerń jest przypisywana siłom nieczystym, brakiem wiary, grzechom i złu w każdej postaci. Demony i diabły w sztuce sakralnej straszą ludzi od wieków czarną postacią i rogami. O dziwo, równocześnie przyjęły się powszechne czarne sutanny symbolizujące pokorę i wyrzeczenie się przepychu bogactw materialnych. 

To wyraźnie negatywne znaczenie, jakie dostał kolor czarny w Europie stoi w sprzeczności z innymi kulturami. W innych krajach czerń symbolizuje szczęście (Chiny), a nawet zyskała uznanie jako kolor życia (starożytny Egipt). Indianie kojarzyli czarną barwę z urodzajną ziemią i tym samym dostatkiem. W Japonii czerń jest symbolem wtajemniczenia, a nawet mistrzostwa (czarny pas w sztukach walki). 

W XX wieku czerń stała się kolorem dobrego smaku, wyrafinowania oraz elegancji. Przyjęty w tym czasie model stroju galowego dla mężczyzn, to czarna marynarka. Dla uczczenia powagi sytuacji karawan pogrzebowy i ludzie go prowadzący ubrani byli w czerń. Tym samym kolor czarny zyskał szacunek i uznanie u lepiej sytuowanych rodów oraz biedniejszych warstw społecznych. 

W reklamie kolor czarny jest wykorzystywany dla zaakcentowania mocy i szykowności (klasy). Jako tło idealnie oddaje pierwsze miejsce innym kolorom, a umieszczony jako element, wprowadza uporządkowanie i elegancję. W połączeniu z innymi barwami dodaje wrażenie luksusu i komfortu. Jednak przesadzone jego użycie doprowadza do negatywnego wrażenia przytłoczenia oraz ciężaru. Jednym z popularniejszych użyć koloru czarnego jest Black Friday, czyli okres wielkich promocji w sklepach.

W sztuce czerń ukazuje się podczas przedstawienia dramatów, tajemnic albo horrorów, jednak jej rola jest znacząca również przy przedstawieniu nomen omen czarnych charakterów. Świetnie sprawdza się w ukazaniu monumentalności obiektów i ich wpływu na otoczenie. Przedstawiana jako atmosfera wprowadza poczucie zagrożenia i niepokoju. 

Psychologia koloru czarnego

Czarny w zakresie kultury europejskiej jest swoistą czarną owcą względem innych barwy. Widać to choćby po języku angielskim, gdzie popularne są takie wyrażenia jak np. black eye (ang. podbite oko), czy black sheep (czarna owca). W języku polskim mamy takie powiedzenia jak “czarno to widzę” lub “w nocy wszystkie koty czarne”, które jasno określają negatywny kontekst. Istnieją też inne wyrażenia np. czarny koń, co oznacza nieoczekiwanego zwycięzcę nadchodzącej walki.

Wyrażenie “the new black” określa nową modę, barwę wchodzącą na szczyt popularności w nadchodzącym sezonie. Jako że kolor czarny jest zawsze modny i trzyma klasę niezależnie od epoki czy kultury, można powiedzieć, że jest uniwersalny. Przypłaca to jednak wieloma sprzecznymi reakcjami i łatwo popada w przesadę, więc gdy jest go za dużo, sprawia przykre wrażenie podchodzące nawet pod osłabienie stanu psychiczno-emocjonalnego. 

Osoby, które uwielbiają kolor czarny są kojarzone jako silne jednostki – niezależne i wyzwolone od modowych sezonów na barwy. Mają go niektóre subkultury jak np. emo lub punk. Charakterystyczny jest też dla fanów heavy metalu i muzyki rockowej. Osoby lubiące tajemniczość oraz poczucie władzy również wybierają czerń za dominujący kolor swoich ubrań. Należy jednak uważać, gdyż często czerń sprawia wrażenie ponurej i zamykającej, przez co nie zaleca się używanie go przez osoby cierpiące na stany depresyjne. 

Czerń kojarzona jest z nieustępliwością, formalnością i silną wolą. Jej zdecydowany ton powoduje zarówno ciekawość jak i zwątpienie, gdyż tajemnica, którą przykrywa sobą staje się pociągająca w nieznane. Przez to kojarzy się z seksem i atrakcyjnością, co wzmacnia osobowość osób noszących czarny kolor.

Czarny w ezoteryce

W okultyzmie i ezoteryce kolor czarny kojarzony jest głównie z czarną magią i rytuałami przywołującymi ciemne moce sił piekielnych. Nie jest to jednak tylko negatywne znaczenie, bo można znaleźć wiele przykładów użycia czarnego koloru w magii. Palenie czarnej świecy może przerwać istniejącą więź, jak również uwolnić się od złych sił. Moc czarnych minerałów najczęściej wzmacnia duchowe fundamenty człowieka (np. czarny turmalin, czarny onyks, hematyt, obsydian lub morion).

Co się samego człowieka i jego duchowej natury, to twierdzi się, że ludzie przesyceni nienawiścią i złymi uczynkami mają czarny kolor aury. Mogą go mieć również wtedy, gdy zostali przeklęci, są pod wpływem złego uroku lub ich życiu zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Mówi się też o opętaniach i choć ciężko potwierdzić te informacje, to czerń powszechnie kojarzy się z ciemnymi siłami. 

W niektórych rytuałach czerń stanowi przejście w inny stan świadomości. Niektórzy mnisi przebywają w ciemnościach nawet przez kilka tygodni, aby odsunąć się od zgiełku codzienności i uzyskać czysty wgląd w siebie. Dla przeciętnego Kowalskiego jest to trudne do wyobrażenia, bo przebywanie w pomieszczeniach, gdzie ściany są pomalowane na czarno, może być dołujące, a nawet depresyjne. 

Kolor czarny – sennik

Ze względu na kulturowe sugestie kojarzące czerń jako negatywny stan mentalny, większość symboli związanych z tym kolorem kojarzy się ze strachem, paniką lub gniewem albo “czystym złem”. Koszmary zapamiętane przez ludzi najczęściej dzieją się w ciemnych pomieszczeniach, zamkniętych korytarzach lub tonących w cieniu budynkach. Gdy zdarzają się otwarte przestrzenie, czerń pokrywa niebo, zwiastując niepokój (podobnie jest z ciemniejącymi chmurami). 

Symbol czarnego koloru możemy tłumaczyć jako zetknięcie się z własnymi cieniami oraz ukryte w podświadomości informacje o sobie, których świadomie nie dostrzegamy. Czerń może być też symbolem inicjacji (trzy dni ciemności, trzy dni w piekle przebywał Jezus), po której człowiek zmienia się i wychodzi na światło.

W zakresie zdrowia, kolor czarny widziany we śnie może być oznaką choroby lub depresji. Czarny naturalnie budzi nieufność ze względu na swoją tajemniczość, ale przynosi też smutek i zmartwienia, gdy ilość czarnych symboli we śnie jest przeważająca i przenosi się w atmosferę snu. Postacie senne ubrane w czerń zwiastują niebezpieczeństwo lub nieprzewidziane wydarzenia o przykrym przebiegu dla śniącego – z tej przyczyny czasem uważa się je za wieszcze (przepowiadające śmierć lub nieszczęścia). 

Podsumowanie

Ilość sprzecznych znaczeń, jakie niesie w sobie czerń, wynika z natury tego koloru. Z naukowego punktu widzenia czerń jest brakiem światła, przez które nie widać dokładnie, jaki kolor kryje się w cieniu. Oznacza to, że czerń nie przedstawia faktycznego koloru, lecz kryje ten, który znajduje się pod nią. To może tłumaczyć, dlaczego znaczenie czarnego jest tak różnorodne.

Kolor czarny (pozytywny): niezależność, styl, elegancja, magnetyzm, moda.
Kolor czarny (neutralny): tajemniczość, formalność, konserwatyzm, tradycja.
Kolor czarny (negatywny): drapieżność, śmierć, nienawiść, pustka, depresja.